Cerca
Close this search box.

LA FÔLA DI TURTLÈIN

 

‘na fôla per j avgóri d Nadêl 2023

 

 

 

Gh ēra na vôlta, tânt ân fà, indun paeşèin arèint a Rèş, dû fradlèin ch äs es-ciamêvn Clara e Valerio.

Îven fât a mōt per tót l ân e alōra, vést ch l’ēra la Vigéllia d Nadêl, j ēren drē ‘ndêr a lèt cuntèint e emossionê perchè sicuramèint Geşó Bambèin al gh arév purtê i regâj ch ä gh îvn ädmandê indla lèttra.

Ma tót d un trât, indal pasêr davânti al presèpi ch îven fât cun al statuèini äd şès, la Clara la şbraja: “Osterìa, äs sòm scurdê!”.

“Ed Cōşe?” – à dét Valerio. “J òm fât a mōten, j òm scrét al lèttri, j òm fât al preşèpi, j òm inpiê ‘l candèili che ‘csé Geşó Bambèin a’i vèd. Adès ä gh òm sōl da ‘ndêr a lèt che quând ä stòm só l’ē Nadêl”.

“Ä s sòm scurdê i biscôt!” – à dét la Clara tóta preocupêda.”Geşó Bambèin al srà stóf, dôp ch l’à girê per tót la nôt. Bişògna ch ägh lasòma da fêr merènda!”

Alōra Valerio l ē ‘ndê in cuşèina, l à tôt na scràna e ‘l l’à purtêda davânti a la vedrèina pr andêr a vèder ‘s ägh ēra ‘rmêş. La scâtla di biscöt l’ēra vōda. Ä gh ēra armêş sōl al brîş.

“Ä j arà magnê ‘l papà” – ä gh à dét la so mâma ch l’ēra lé ch la finîva d tirêr l’ûltma fujêda pri caplèt.

“Ä prén fêregh catêr na tâsa d lât cun dla cicolâta” – à dét l’Clara cun la so vuşlèina cichîna.

“Al lât ät l ê bbû té per merènda, än l êt pió in mèint? – à dét la so mâma intânt ch la strichêva i caplèt.

La Clara la ‘l saîva mó la sperêva che forsi in fònd a’l mubilèt…

“In fònd a’l mubilèt ä n gh ē gnînt” – à dét al papà che, intânt, l’ēra gnû a serchêr quèl da fêr coghèta1.

“E alōra cmä fòmmia?” – a dmandê la Clara sèinper pió preocupêda.

“Mé ä vòj dvintêr un cōgh” – ä dîş Valerio – “e alōra i biscôt per Geşó Bambèin ä i fâgh mé!”. E l ē ‘ndê a tōr al başlôt äd la farèina. Al l’arvés, a’gh guêrda dèinter e… l ē vōd.

“La farèina ä l ò dru’êda tóta per fêr i caplèt” – ä gh à dét la mâma.

I dû putîn j ēren desperê: Nadêl l ēra lé ch al rivêva e lōr i srén stê j ónich putîn in tót al mònd ch n îven manî2 gnînto per Geşó Bambèin.

A Valerio ä gh ē gnû n’idèia: l’à ‘vîrt tót i mobilèt äd la cuşèina e l à tôt tót cól ch gh ēra: na cuciarêda d marmelâta, al brîşi di biscôt, un pô’ d cicolata ed cóla da mèttr indal lât, l à şmercê tót indna scudèla e l à şmeşdê.

“L ē bòun da mât” – à dét la Clara ch’l’îva piantê i dî indla scudèla e la s i berlechêva. “Mó l ē prân brót! Cmä farâl Geşó Bambèin a capîr ch l ē la so merènda?”. Alōra Valerio l’à tôt un pô dla fujêda ch îva fât la mâma al gh à més in séma cl inpâst taclèint ch l îva fât, l à strichê só soquânt turtē e al i à més indal fōren.

“În bòun” – à dét la Clara ch l’îva infrucê un dî indal fōren pr asagêr e pó la s l ēra més in bòca perchè la s l ēra bruşê. “Però ‘m pêren di turtē crûd. Cmä farâl Geşó Bambèin a capîr ch în di biscôt e ch äs pōlen magnêr?”.

Valerio l à tôt al başlôt dal sócher e ‘l l à scaravultê in séma ai turtlèin ch l îva fât.

“Adèsa sé ch e pêren léf3” – à dét la Clara intânt ch la s berlechêva al dî ch l’îva més dèintr indal başlôt dal sócher. E alōra e j ân més davânti al camèin arèint a’l preşèpi e ‘în andê a lèt.

A la matèina, arèint ai so regâj, ä gh ēra un biglietèin ch ä gh ēra scrét: “Grâsia d la merènda! Mé un lavōr csi-bòun ä n l îva mai magnê! Ä spēr ed catêren dj êter staquîn4.

Da cal dé lé tót j ân Valerio e la Clara j ân fât chi turtlèin lé per Nadêl da dêr a Geşó Bambèin. Quând l ē dvintê grând, Valerio l ē dvintê un cōgh famōş e l à fât cgnòssr a tót i so turtē specêj.

E ē stê acsé che i turtlèin ed Nadêl j în dvintê famōş e tót i putîn arşân j ân tôt só ‘l gîr ed lasêri davânti a’l preşèpi o sòt a l êlber per Geşó Bambèin, per Pêder Nadêl e änch per la Befâna, che ânch s’l’ē sèinsa dèint, la i tumégna5 änca lē.

E ânch s’ē pasê tânt ân, incòr’adès, quând e vînn a purtêr i regäj a Rèş, sòt a ‘l êlber ägh vōlen catêr chi turtlèin lé.

Denis Ferretti

1 Fêr coghèta: concedersi uno spuntino fuori pasto
2 Manîr: preparare, allestire, imbandire
3 Léf: goloso, ghiotto
4 Stanquîn; l’anno prossimo. Termine che nasce dalla fusione delle parole “quest’anno che viene” che ha fossilizzato l’antica abitudine di pronunciare la V come “u” semivocale.
5 Tumgnêr: masticare con le gengive perché non si hanno i denti, tipico dei bambini prima della dentizione quando mettono in bocca tutto o dei vecchi che li hanno persi che mangiano come possono mettendoci più tempo.

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

Ultimi articoli pubblicati

L’IMPORTANZA DEGLI ACCENTI

In questo articolo Denis ci offre molti esempi di “falsi amici”: parole dialettali che hanno una grafia molto simile, che differisce solo nei segni diacritici, modificandone la pronuncia e il significato.

SE HOLLYWOOD AL GNÉS A RÈŞ

Come sarebbero i dialoghi di un film poliziesco, stile “old America”, se fossero tradotti in un puro dialetto reggiano? Denis Ferretti li ha immaginato così!

sul VOCABOLARIO DELLA VALLE DEL TASSOBIO

Il vocabolario dialettale della valle del Tassobio di Savino Rabotti, per la sua completezza e precisione è un ottimo strumento per far capire il funzionamento di un sistema linguistico.

RENZO PEZZANI: LA STRIA SAVATA

Un omaggio a Renzo Pezzani, poeta parmigiano al quale sono dedicate molte scuole per la sua attività nel campo delle letteratura per bambini. Qui lo ricordiamo per la sua produzione dialettale con una poesia adattata al nostro dialetto da Luciano Cucchi.

ESERCIZI DI TRADUZIONE: ARTHUR RIMBAUD

Una poesia può avere tante traduzioni diverse: possono essere molto fedeli o libere, rispettare la metrica e le figure retoriche o essere lo spunto per una storia nuova. Sei amici hanno provato a tradurre, separatamente Le dormeur du val, di Arthur Rimbaud. Una ulteriore versione è stata costruita con le idee migliori.

NERUDA, SZYMBORSKA E LA CIPOLLA

L’umile “cipolla” nei versi di Pablo Neruda e Wisława Szymborska, messi a confronto qui nelle traduzioni in dialetto reggiano dal nostro Denis Ferretti.

PABLO NERUDA: Geografia infruttuosa

Da una conferenza di Maria Rosaria Alfani, traduttrice italiana di Geografia infruttuosa, alla traduzione dell’ultima Poesia della raccolta in dialetto reggiano: cronaca di un percorso difficile, dal risultato incerto, ma importante per conoscere gli ultimi momenti della vita di Neruda